Kaynaştırma Öğrencisi Olan Sınıf Öğretmeni Ne Yapmalı?

Birçok sınıf öğretmeni, kaynaştırma eğitimiyle ilgili kafasında birçok soru işaretine sahip. Kaygı duyuyorlar, bilmedikleri bir süreç olduğu için korku içindeler. Aldıkları eğitim özel eğitim anlamında sınırlı olduğu için kendilerini yeterli görmüyorlar. Diğer öğrencilerin kaynaştırma öğrencisine olumsuz tepki göstermesinden çekiniyorlar. Deneyimli meslektaşlarına bakarak, araştırarak bilgi edinmeye çalışıyorlar. “Yeterli miyim?”, “Sınıf yönetimini sağlayabilecek miyim?”, “Diğer öğrencilerle kaynaştırma öğrencisi arasındaki etkileşimi nasıl olumlu hale getireceğim?”, “Öğrenciye bir şeyler katabilecek miyim?” ve daha birçok soru kafalarını kurcalıyor.

Hissettikleri şey çok normal. Panik olmalarına gerek yok. Kaynaştırmada bilecekleri birkaç anahtar bilgi bu süreci çok daha kolay atlatmalarına yardım edecek. Biz de bu yazımızda hem öğrencilerin olumlu bir süreç yaşaması, hem de sınıf öğretmeninin mesleki anlamda doyum sağlayacak performans gösterebilmesi adına kaynaştırma hakkında bilgileri bir araya topladık. 

Kaynaştırma nedir?

Kaynaştırma; özel eğitim gereksinimi olan bireylerin normal gelişim gösteren akranlarıyla birlikte eğitim almasıdır. Kaynaştırma eğitiminde;

• Çocuğun yaşıtlarıyla sosyal iletişimde bulunması,
• Toplum içine karışması,
• İlgi ve yeteneklerini keşfetmesi,
• Genel eğitim programına adapte olabilmesi amaçlanmaktadır.

Kaynaştırma türleri nelerdir?

1. Tam zamanlı kaynaştırma: Özel eğitim gereksinimi olan öğrencinin tüm gün normal sınıfta eğitim görmesidir.
2. Yarı zamanlı kaynaştırma: Kaydı özel sınıfta olan öğrencinin yeterli olabileceği dersleri normal sınıfta görmesidir.
3. Tersine kaynaştırma: Normal gelişim gösteren öğrencinin kaynaştırma uygulanan kurumlara kaydolmasıdır.

Kaynaştırma eğitiminin ilkeleri nelerdir?

• Özel eğitime ihtiyacı olan bireyin akranlarıyla aynı kurumda eğitim görme hakkı vardır.
• Kaynaştırma, özel ve genel eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır.
• Hizmetler yetersizliğe göre değil, eğitim ihtiyaçlarına göre planlanır.
• Karar verme süreci aile-okul-eğitsel tanılama sürecine göre gerçekleşir.
• Kaynaştırmaya erken başlamak esastır.
• Kaynaştırmada bireysel farklılıklar esastır.
• Duyu kalıntısından yararlanmak esastır.
• Gönüllülük, sevgi, sabır, gayret gerekmektedir.
• Eğitim normal insanlarla ve doğal ortamlar da verilmelidir.
• Eğitim, bireyi toplumun bir parçası haline getirmeyi amaçlar.

Kaynaştırma eğitiminde sınıf öğretmenleri nelere dikkat etmelidir?

• Öncelikle kaynaştırma alan öğrencinin yeterli ve yetersiz noktaları belirlenmelidir. Bireysel farklılıklar dikkat edilmesi özel eğitim gereksinimi olan öğrencilerinde normal eğitimde olduğundan daha fazla önem arz eder. Aksi halde öğrenci kendini yetersiz, uyumsuz hissedebilir ve bu durum, öğrencinin psikolojisini olumsuz etkileyebilir.
• Kaynaştırma sınıflarında birden fazla yetersizliğe sahip gruplar olması hem öğretmen hem de öğrencilerin fayda sağlaması açısından sorun teşkil edebilmektedir. Bu nedenle kaynaştırma uygulaması planlanırken benzer yetersizlik türlerine sahip öğrenciler bir araya getirilmelidir.
• Öğrencilere kişisel ve sosyal becerileri kazandırmak, akademik başarı kazandırmaktan daha öncelikli bir hedeftir.
• Öğrencinin eğitimiyle ilgili diğer kişiler ve uzmanlarla etkileşimde olmak ve konsültasyon almaktan çekinmemek gerekir.
• Öğrenci teşvik edilmeli, yetersiz olduğu noktalarda desteklenmelidir.
• Öğrencinin gururu ve hevesi kırılmamalıdır. Öğretmen, söyleyeceği sözler konusunda dikkatli davranmalıdır.
• Öğretmen; kaynaştırmada izlenen programın geliştirilmesi, uygulanması, takibi ve değerlendirilmesi süreçlerinin içinde bulunmalıdır.
• Kaynaştırma alan öğrencinin eğitim süreci diğer öğrencilerden daha fazla emek gerektirebilir. Bu noktada öğretmenin kaynaştırma alan öğrencisine göstermiş olduğu ilgi, dengeli olması kaydıyla diğer öğrencilerden fazla olabilmektedir.
• Sınıftaki normal gelişim gösteren öğrenciler, kaynaştırma öğrencisini incitici bir durumla karşılaşmadan önce durum hakkında bilgilendirilmelidir. Öğrencinin, sınıf arkadaşlarından gelebilecek olumsuz bir tavırla karşılaşmaması adına önlem alınmalıdır.
• Normal gelişim gösteren öğrenciler de ihmal edilmemelidir. Aksi halde özel eğitim gören öğrenci kendinin dışlanmış hissedebilir, normal gelişim gösteren öğrenciler öğrenciye karşı olumsuz bir tutum geliştirebilir ve bunun sonucunda velilerden de olumsuz geri dönüş alınabilir.
• Kaynaştırma öğrencisinin velisiyle ve varsa öğrencinin özel eğitim ya da rehabilitasyon aldığı kurumlardaki eğitmenleriyle iletişim halinde olunmalıdır.
• Öğrencinin Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı’nı hazırlamalıdır.

Kaynaştırma eğitiminin özel eğitim gereksinimi olan öğrenciye yararları nelerdir?

• Öğrencinin sosyal uyumuna katkı sağlar.
• Öğrenci olumlu bir ortamda model alarak öğrenme gerçekleştirir.
• Sosyal becerilerini geliştirebilirler.
• Öğrenci, genel müfredattan uzak kalmaz ve eğitiminin ilerleyen süreçlerinde adaptasyon sorunu yaşamaz.

Kaynaştırma eğitiminin normal gelişim gösteren öğrencilere yararları nelerdir?

• Öğrencilerde bireysel farklılıklara saygı, sorumluluk, hoşgörü duyguları gelişir.
• Liderlik ve model olma duyguları gelişir.

Kaynaştırma eğitiminin sınıf öğretmenine sağladığı yararlar nelerdir?

• Özel gereksinimli bireylerle ilgili bilgi ve becerileri gelişir.
• Öğretmenlik ve sınıf yönetimi konusunda tecrübeleri ve yeterlilikleri artar.
• Hoşgörü, saygı ve sabır anlamında gelişim sağlarlar.
• Davranışlara bakış açıları ve tutumları gelişir.