Gecikmiş Beslenme, Yiyeceği Reddetme

25 Aralık Çarşamba, 2019

Bebekler anne sütü ile tanışmaları ile birlikte gerekli vitamin ve mineralleri alarak büyümeye başlarlar. Sağlıklı bir büyüme ve gelişme için bebeğin yeterli besini alıyor olması gerekir. Bebek beslenmesi açısından en önemli adım anne sütüdür. Anne sütüne eklenen ek gıdalar biberon ile bebeğe verildiğinde bebek rahatça emmeye devam eder ve gerekli gıdaları almış olur. Emmeden kaşıkla beslenmeye doğru giden sürecin sonunda bebek yetişkinler gibi beslenmeyi öğrenmiş olur. Yemek yemenin öğrenilmesi ya da yeme alışkanlıkları iki yıl gibi bir süreçte, yaklaşık yirmi beş becerinin kazanılması ile tamamlanır. Bağımsız oturması, yiyeceğe ya da kaşığa uzanması, elinde tutabilmesi, ağzına götürmesi, dudakları ile kavraması, lokmayı ısırması, ağız içinde kontrol edebilmesi, öğütmesi ve yutabilmesi gibi pek çok beceriyi diğerlerini izleyerek ve deneyerek edinir.

Bebek 6 aylıkken kendisine sunulmaya başlanan püre, yoğurt, mama gibi çeşitli gıdalar ile tanışır. Bu dönemlerde katı gıda tercih edilmez. Bebeğin ağız içine aldığı besinlerin kokusu, tadı, dokusu gibi uyaranlar bebek için yeni deneyimler yaratır ve sevdiği sevmediği tatlar davranışlarına yansımaya başlar.

Bebek 9-12 aylıkken çiğneme becerisini öğrenmeye başlar ve verilen besinleri kontrollü şekilde ağız içinde dilinin yardımıyla yan kısımlara götürür.

Dil, dudak, yanak, çene ve yüz kasları beslenme için gerekli olan hareketleri sağlar. Bebek, kaşıkla beslenmeye başladıktan sonra aktif şekilde dilini dudaklarını ve yanak kaslarını kullanmayı öğrenir. Önceden sadece emmek için dudak kapamayı ve dilin yukarı aşağı hareketini yaparken, artık dilin yanlara hareketini ve farklı dudak hareketlerini yapmayı öğrenir. Besinleri ağız önünden alıp diliyle arkaya götürmeyi öğrenir. Yutma gerçekleşene kadar koordinasyonlu bir hareket zinciri gerçekleşir.

Altıncı aydan başlayarak ekmek içi, beyaz peynir parçası gibi yumuşak gıdalardan başlayarak bebeğe sofradan yeni tatları elimizle uzatarak vermeye başlarız. Bebeğimizin eline ekmek tutuşturup kendi ağzına götürmesini isteriz. Tüm bu deneyimler bebeğin bir yetişkin gibi yemek yiyebilmesi için gereken 25 beceriyi öğrenmesine yardım eder. Diğerlerini izleyerek, kendisine sunulan besinleri ağzına götürmeyi ve yemeği öğrenir. Bu başlangıç daha farklı dokuda, sertlikte gıdalara doğru gelişim gösterir. Haşlanmış yumurta, kek, bebe bisküvisi, çatalla ezerek sunduğumuz sebze yemeği gibi dokusu ve sertliği daha farklı olan gıdalara ve bizim yediklerimize doğru gelişir.

Pütürlü gıdaya ne zaman geçilir?

Bebeğin gelişimini izlemek, onun ne yiyip ne yiyemeyeceğini test etmek sizin elinizde. Fakat bilindik bir gerçek var ki o da sıvı hale getirilen ek gıda dönemini gereğinden fazla uzatmamak. 6. aydan sonra ek gıdaya geçtiğinizde bebeğinize çorba ve blenderden geçirilmiş gıdalar verebilirsiniz. 1 ve 1.5 ay sonrasında artık yavaş yavaş verdiğiniz pürenin yoğunluğunu katılaştırarak pütürlü gıdalara geçebilirsiniz. 10. aydan sonra bebeğiniz artık kendi yemeğini kendi yiyecek hale gelebilir. Bunun için 7-8 ay arası dönem pütürlü besinlere geçiş oldukça uygundur.

Problem nasıl ortaya çıkar?

Bazen annelerin daha besleyici mamalar yedirme kaygısı ağır basar. Anneler birden fazla besini kısa sürede ve kolayca yedirmek istedikleri için püre kıvamında ve öğütülmüş gıdaları vererek çocuğun oral motor gelişimini engellerler. Dil, damak ve dudaklar ile katı ve parçalı gıdaları ısırmak ve ağızda dolaştırmak gibi deneyimler gecikir.

Bazı bebeklere ise, altı aydan başlayarak kaşıkla muhallebi, çorba meyve püresi gibi değişik dokuda ve tatda gıdaları sunmamıza rağmen bebeğin bunu kabul etmekte zorlandığını, bir süre sonra püre kıvamından daha sert ve iri parçalı gıdalara geçmesini umduğumuz halde bu geçişi yapamadıklarını görmekteyiz.

Katı gıdaya geçmekte zorluk çeken, blenderdan geçirilmiş püre kıvamında gıdalar ile beslenen çocuklar ile karşılaşmaktayız. Bu bebeklerin bir kısmında ağız içinde hassasiyet olması nedeni ile bu sorun ortaya çıkabilir. Çocuklarda katı gıda alımı sık rastlanan problemlerden biridir.

Bazı durumlar da ise çocuk katı gıdaları reddettiği, hatta kustuğu için bu yola başvurulduğunu görmekteyiz. Düşük ağırlıklı doğan ve zor kilo alan, prematüre bebekler, operasyon geçirmiş ya da sık hasta olan, gıda alerjileri nedeni ile beslenmekte endişe yaşayan aileler çocuklarını beslemek ile ilgili hassas ve kaygılıdırlar.

Yetişkin tarafından hazırlanmış ve pek çok besini içeren bulamaç, ya da püre şeklinde hazırlanmış bir öğünü TV ya da tablet karşısında oyalanırken yiyen, daha doğrusu yedirilen çocuklar var. Bu çocuklar yaşları gereği bağımsız olarak yemeli ve çeşitli gıdaları tanımalıdırlar. Ama bu pek çok denemeye rağmen başarısız olabilir.

Kusma:

Yemek yedikten sonra kusma, belirli gıdalara kusarak tepki gösterme gibi durumlarda öncelikle çocuğun Pediatrik Gastroenteroloji Uzmanı (çocuk sağlığı alanında uzmanlaşmış mide ve bağırsak hastalıkları uzmanı olan tıp doktoru) tarafından değerlendirilmesi gereklidir.

Kusma yemek yemeyi ret anlamına geliyor ise organik bir sorun olmadığını bilmek sorunun çözümü için önem taşır. Gastoözefajiel reflu, yemek borusu ile ilgili sorunlar, kabızlık gibi durumlarda öncelikli olarak doktorun tedavisine başvurulmalıdır.

Pütürlü gıdalara geçememek:

Çocuk beslenmesi, ebeveynlerin gözlemlemesi gereken bir konudur. Yemek yememek, reddetmek bir davranış sorunu mu? Alışkanlık mı? Yoksa çocukta yemek yemesini engelleyen bir problem var mı? sorularına yanıt aramak gereklidir.

Pütürlü gıdaları yiyemeyen,
Sadece belirli gıdaları tüketen,
Aşırı derecede yemek seçen,
Çiğneme ile ilgili sorunları olan,
TV ya da Tablet olmadan ve kendi kendine yemek yemekte zorlanan çocuklar için öncelikle değerlendirme yapmak, oral motor yapıların fonksiyonunu, çocuğun duyusal işlemleme kapasitesinin gelişimini anlamak gereklidir.
Zorlamak, aç bırakmak ve zaman içinde düzelmesini beklemek problemi çözmek için çoğu zaman istenen sonucu sağlamaz.

AİLELERE ÖNERİLER

Pütürlü gıdalara geçmeden önce bebeğiniz için hazırladığınız yemekleri, çatalla ezebilirsiniz. Zaman geçtikçe yemekleri giderek daha az ezebilir, püreyi yoğunlaştırabilirsiniz.
Verdiğiniz pütürlü gıdalar kesinlikle pişmiş ve yumuşak olmalıdır.
Eğer bu gıdaları dilimliyorsanız yuvarlak şekilde değil, diklemesine kesilen parmak gıda şeklinde verebilirsiniz.
Ek gıdaya geçtikten sonra kullanılan biberonlar, bebeklerin kaşığı reddetmesine neden olur. Bu da pütürlü gıdaya geçiş sürecini uzatır. Ek gıdalara kesinlikle kaşıkla başlamalısınız ve biberon kullanmamalısınız.
Çorbalarınıza biraz kıvam vererek, içine havuç, kıyma gibi katı besinleri katabilirsiniz.
Yiyecekleri oyun saatinde kullanın. Patates ve soğan gibi kuru gıdaları basket topu gibi kullanarak kovaya atmak, bu sırada çeşitli dokulara dokunmalarını, koku ve dokuya alışmalarını sağlar.
Yemek saatleri dışında kek yapmak, salata yapmak gibi çocuğunuzun yiyecek hazırlığında yer almasını sağlayın.
Aile sofrasında çocuğunuzun yer almasını sağlayın. Sizin yediklerinizi izlemesi, kokusuna ve görüntüsüne alışması ona fırsat verir.
Yaşıtları ile ara öğün saati oluşturun. Bahçede, parkta, oyun sonrası evde hazırlayacağınız bir meyve tabağı, kurabiye ve basit yiyeceklerden oluşan bir ortamda yaşıtlarının nasıl yediğini görmesi onu cesaretlendirecektir.
Yemesi için zorlamayın, aç bırakmayın, yemek yememesinin bir nedeni olabileceğini ve bu sorunu çözmek için neden yemediğini değerlendirmek gerektiğini unutmayın.

Kaynakça:

*Yeme, Çiğneme Zorluğu Olan, Pütürlü Gıdaları Yiyemeyen Yemek Seçen Çocuklar İçin Ne Yapmalı?, Çiğdem Ergül M.S. Odyoloji ve Konuşma Bozuklukları Uzmanı

* Bebekler Pütürlü Gıdalara Nasıl Alıştırılır?, www.ilkadimlarim.com