Aman Tanrım Duyularımın Bütünlüğü Olmasa Ne yapardım?

Bloğumuz ilk yazısının duyu bütünleme ve otizm konusunda olmasını istedik. Neden mi böyle tercih ettik çok fazla kargaşa olduğu için...

Size deneysel yaşantılarımızın da olduğu bir yazı hazırlamak istedik. Bu yazı sıkılmadan okuyabileceğiniz, kendinizden bir parça bulacağınız bir yazı olsun istedik. Bu nedenle dikkatli olun burada bolca hayret verici ve şaşırtıcı öğeler olacaktır.

Otizmli bir çocuğa sahip annelerimizin hikayelerinde paylaştıklarından, sorduğu sorulardan yola çıkarak öncelikle herkesin dilinde olan bu;

Duyu Bütünleme Nedir? Açıklamayalım istedik:

Duyu Bütünleme; Kişinin vücudu ve çevresinden aldığı duyu bilgileri beyinde bilginin kavranması, yorumlanması ve bütünleştirilmesi işlemlerinden geçerek, ortaya çıkan duysal bilginin kullanılarak organize bir cevap açığa çıkarılması sağlanır. Böylece çocuk dış dünyadan gelen duyu bilgilerine adapte olur.

Otizm, asperger veya a-tipik otizm tanısı almış çocuklarda duyu bütünleme bozukluğu var mıdır?

Otizm, asperger veya a-tipik otizm tanısı almış çocuklarda olağan dışı duyusal reaksiyonlar veya yetersiz duyusal işlemleme gösterirler. Bununla birlikte bu desifitler tanı almaları için yeterli değilidr.

Bir çocuk duyusal reaksiyonlarında bazı duyulara karşı zayıf farkındalık/cevapta gecikme,veya duyu girdisini umursamıyormuş gibi hiposensetif tepkiler veriyorsa (örneğin ağrıya karşı),yada tam tersi hipersensetif tepkiler gösteriyorsa (buna arayış da diyebiliriz) duyu bütünlemeye ihtiyacı vardır diyebiliriz.

Şimdi siz ben bunları pek anlamadım, yemek saatim bir işkenceye dönüşüyor, banyo saati tam bir savaş yapıyoruz, saçlarını kestirmek bu kadar zor mu olmalı, onu giydirmekte veya soymakta çok zorlanıyorum,parkta akranları ile oyun oynamıyor yada parkta ki bazı oyuncakları çok seviyor bazılarını hiç istemiyor hatta zorladığımda çığlık çığlığa tepki veriyor,sürekli düşüyor, tehlikeyi hiç hesaplayamıyor gibi şeyler söyleyebilirsiniz.

“Vay, benim çocuğumda bu davranışların bir çoğu var, o zaman çocuğumda Duyusal Bütünleme Bozukluğu olmalı” diyebilirsiniz.

Bu belki doğru olabilir, Eğer çocuğunuz burada ki karakteristlik özelliklerin bir çoğunu barındırıyorsa, oldukça ciddiye almanızda fayda var. Ama yapmanız gereken Doktorunuz ile ya da Terapistiniz niçin bunu düşündüğünüzü ve neden çocuğunuzun yardıma ihtiyacı olabileceğini oldukça açık bir şekilde konuşmanız gerekiyor.

Ya da “Çok önemli bir şey değil, Benim çocuğumda bu davranışların bazıları var, ama bütün çocuklarda yok mudur?” diyebilirsiniz.

Doğru, bu da doğru olabilir ve çocuğunuzun davranışları gün be gün azalıp çoğalabilir.

Göz önünde bulundurmamız gereken, çocuğunuzun hangi semptomları gösterdiği, hangi kategoride zorluklar yaşıyor,bu kendi ya da diğerleri ile olan yaşamına ne kadar müdahale ediyor ve ne çeşit bir etkiye sebep oluyor. Bir kategoride çok fazla semptoma sahipken diğerinde hiç olmayabilir ya da bütün kategorilerde bazılarına sahip olabilir.

“Aman Allahım! Bütün hayatım boyunca uğraştığım buymuş” diyebilirsiniz. O zaman şimdiye kadar ihtiyacınız olan yardımı bulamamış olmanız gerçekten üzücü.

Size söylemek istediğim bir şey daha var ”Duyusal Bozukluğu olan çocuğun, bütün karakteristik özellikleri sergilemesi gerekli değildir. Bu yüzden, Vestibüler sistemde sorunu olan çocuk, zayıf dengeye sahip olabilir, fakat düşük kas tonusuna sahip olmayabilir.”

”Bazen çocuk, bozukluğun karakteristik özelliğini bir gün gösterirken, diğer gün göstermeyebilir. Örneğin, Proprioseptif problemi olan çocuk, Cuma günü kaldırımdaki bütün yüksekliklere takılıp düşerken, Cumartesi günü sek sek zıplayabilir. Tutarsızlık, bütün nörolojik bozuklukların ayırt edici özelliğidir.

”Çocuk, bozukluğun bazı karakteristik özelliklerini gösteriyor olabilir ama bu bozukluğa sahip olmayabilir. Mesela, tipik olarak dokunulmaktan rahatsız olduğunu gösteren çocukta, tactile (dokunma) duyusunda hassasiyet olduğu düşünülebilir, ama bunun yerine, duygusal problemleri olabilir.”

”Çocukta, aşırılı tepki yada tepkisizlik birlikte bulunabilir. Örneğin; Çocuk, hafif dokunuşlara karşı fazlaca hassas olabilir, aşının acısına gösterdiği kayıtsızlığın aksine, birden bire kolunda ki pamuğu çekip atabilir.”

”Herkesin bazı duyusal bütünleme problemleri vardır, şimdi ve sonra. Çünkü hiç kimse, her zaman kontrollü olamaz..Bir çok çeşitli uyaran, geçici olarak beynin normal fonksiyonlarının bozulmasına sebep olur. Bu uyaranların çok fazla olması, ya da yeteri kadar olmamasıyla olur.

Ben bu terapiyi kendim evde yapabilir miyim?

Çocuğunuzun evde parkta yaptıkları ile terapi esnasında yapılanlar arasında farklılıklar vardır. Bu duyular tipik bir oyunun içinde,çocuk tarafından sürekli deneyimlenen duyulardır. Bununla birlikte duyu bütünleme problemi olan çocukta oyunun duyusal nitelikleri normal bir oyundan daha az veya daha fazla kullanılır. Terapistler çocukların zayıf gelişen duyu- motor fonksiyonlarının farkındadır.ve bu çerçevede ihtiyaclarını kapsayan oyunlar planlarlar. Böylelikle adaptif davranışları geliştirmelerini hedeflerler.

Çocuğum terapi esnasında terapi değil de oyun oynuyor gibi gözüküyor?

Hiç kimsenin bir çocuğun beynini organize etmesi mümkün değildir. Çocuk bunu ancak oyun diye tanımladığı aktivite içinde yapar bu nedenle terapi esnasında çocuk oyun oynuyormuş gözükebilir size. Ancak terapist ve çocuk o esnada çok ciddi efor harcar. Bütün oyunlar bir amaca yöneliktir. En büyük hedef çocuğun duyusal girdilerini düzenlemektir.

Çocuğun self organizasyonu çok önemlidir. Çocuk Legoları takmak yerine fırlatıyorsa self organizasyonu yoktur. Yani çocuk kendini organize edemiyordur. Hedef çocuğun self organizasyonunu sağlamak hedefler arasındadır. Çünkü sakin kalamayan çocuk öğrenemez.

Evet duyu bütünleme ile ilgili kafanızda ki kargaşaların bir kısmına yanıt verebildiğimizi ümit ediyorum.