Down Sendromlu Çocuğa Akademik ve Sosyal Beceri Kazandırma

DOWN SENDROMLU ÇOCUKLARDA EĞİTİM 

Down sendromu, günümüzde herkesin de bildiği üzere, en basit ifadeyle kromozom sayısının farklılığından doğan bir genetik farklılıktır. Her 800 çocuktan birinin bu sendroma sahip olduğunu istatistiksel olarak söyleyebiliyoruz. Bu sevimli çocuklarla ilgili genel bilgilere ulaşmak mümkün olsa da eğitim özelinde baktığımızda ailelere yön verecek kaynakların sınırlı kaldığını görüyoruz. 

Özel eğitimde en önemli etkenin süreklilik olduğu göz önünde bulundurulduğunda, down sendromuna sahip çocuğumuzun eğitiminin hızlı ve kalıcı olması için ailenin de eğitime aktif katılımını önceliyoruz. Ailelerin özel eğitimle ilgili bilgi edinmesine yardım etmek ve eğitime aktif katılımını sağlamak adına akademik ve sosyal beceri eğitimini sizler için down sendromu özelinde derledik.

Eğitim Süreci Nasıl Başlar?

Tanıyı alan çocuğumuz tanılama aşamasında eğitsel performans açısından da değerlendirilir. Rehberlik Araştırma Merkezi (RAM) tarafından yapılan eğitsel değerlendirmede çocuğumuzun tüm gelişim alanındaki özellikleri, akademik alanlarındaki yeterlilikleri, eğitim ihtiyaçları belirlenir. Özel eğitime ihtiyacı olduğu belirlenen çocuklarımız için Özel Eğitim Değerlendirme Kurul Raporu hazırlanır. Veliler bu kurulun bir parçasıdır. Çocuğun eğitsel değerlendirme ve tanılama sonucuna göre en az sınırlandırılmış eğitim ortamı ve özel eğitim hizmetine karar verilerek eğitim planı ve özel eğitim değerlendirme kurul raporu hazırlanır. Eğitsel değerlendirme ve tanılaması ilk kez yapılan her bireyin eğitim planı özel eğitim değerlendirme kurulu tarafından hazırlanır. Kurumlara devam eden öğrencilerin eğitim planı her yıl BEP (Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı) geliştirme birimi tarafından yenilenir. 

Özel eğitimde sonraki aşama yerleştirmedir.  Yerleştirme kararında velinin yazılı görüşü dikkate alınır. Yerleştirme aşamasında eğer mümkünse yetersizliği olmayan akranlarıyla bir arada olmasını sağlayan en uygun eğitim ortamında karar kılınır. Özel eğitimde özel eğitime ihtiyacı olan bireyin ve/veya velisinin katılımı olmadan, onun görüş ve onayı alınmadan yapılan yönlendirme ve yerleştirme uygulamaları yapılamaz. Yerleştirme kararına hem bireyin (velisinin) hem de yerleştirme kararı verilen okul veya kurumun itiraz hakkı bulunmaktadır.  Genel ve mesleki ortaöğretim eğitim programlarından yararlanamayacak durumda ve 23 yaşından gün almamış olan özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin; temel yaşam becerilerini geliştirmek, topluma uyumlarını sağlamak ve meslek becerisi edindirmek amacıyla resmî ve özel, özel eğitim iş uygulama merkezlerine yönlendirilebilir.

Eğitim Süreci Nasıl İşler?

Down Sendromlu çocuklar iyi bir eğitimle normal birey şeklinde hayatlarını sürdürebilirler. İmkân tanındığında meslek edinebilirler. Kendi yaşamlarını idame ettirebilecek seviyeye ulaşabilirler. Özel eğitim, dil-konuşma becerileri ve fizik tedaviye ihtiyaç duyulur. Bunlar için planlı ve programlı bir şekilde profesyonel yardım almak gerekir.

Özel Eğitim: Özel eğitimde temel amacımız çocuğun bağımsız, topluma faydalı ve mutlu bir birey olmasını sağlamaktır. Bütün çocuklar gibi down sendromlu çocukların da kritik gelişim dönemi olan 0 – 6 yaş arasında doğru müdahaleyle akranlarına yakın performans göstermeleri sağlanabilir. Yapılan eğitim uygulamaları etkili olduğunda çocuk normal okullarda eğitim almaya devam edebilir. 

Down Sendromlu çocuklar kendi aralarında farklılıklar gösterse de genelde daha yavaş öğrenirler, problem çözmede ve karar vermede diğer çocuklardan daha çok zorlanırlar. Dikkat süreleri normalden kısa olabilir. Ödül kullanma, eğitimlerinde çok etkili olabilir. Ailenin eğitime aktif katılması çocuğun gelişmesinde en önemli unsurlardan biridir. Çocuğun eğitim uygulamalarının evde desteklenmesi eğitimin ilerlemesi ve kalıcılığı açısından anahtar noktadır. Aileye düşen sabırlı ve hoşgörülü olmaktır.

Zihin yaşı takvim yaşından daha geriden geldiğinden dolayı bebeklik dönemindeki gelişme hızı çocuklukta biraz azalabilmektedir. Bu çocuklarımızın eğitiminde normal çocuklardan farklı olarak işitsel değil görsel materyaller sıklıkla kullanılır. Çünkü down sendromlu çocuklar işitmeyle ilgili problemleri normal gelişenlere göre daha sık yaşar. Eğitimde somutlaştırma ve beceri tamamen kazandırılana kadar tekrarlarla ilerleme gösterilir. Normal eğitim kurumlarından farklı olarak özel eğitim kurumlarında günlük hayat becerileri ile ilgili davranışlar da çocukların eğitim programında yer almaktadır. Kurumumuzda uzman ekibimizle down sendromlu çocuklarımızın eğitimi gerçekleştirilmektedir. 

Dil-Konuşma Becerileri: Down sendromlu çocukların normal çocuklara göre kasları daha gevşektir. Bu durum konuşmanın gecikmesine sebep olur ancak bu çocuklarımız kendilerini mimik ve jestlerle çok iyi ifade edebilir. Çocuğun bu ifade ediş şeklini göz ardı etmek çocuğun iletişimle ilgili şevkini kırabileceğinden yanlış bir davranış olacaktır. İlk sözcükler genelde 2-3 yaş arasında görülse de kişisel farklılıkların olması söz konusudur. Her down sendromlu çocuğun mutlaka konuşma ve dil terapisi alması gerekir. Çocuk doğduğunda başlayan bu süreç gerekli görüldüğü sürece devam eder. Özel eğitimde ise alıcı dil, ifade edici dil ve alternatif iletişim (işaret ve nesne kullanarak iletişim) başlıkları altında çocuğun düzeyine uygun beceriler kazandırılması hedeflenir. Görsellerle desteklendiğinde işitsel öğrenmeye kıyasla daha kalıcı ve etkili olur. 

Fizik Tedavi: Fizik tedavide genel amaç kas tonusunu arttırma, kaba ve ince motor becerileri kazandırmadır. Bir uzman tarafından doğru egzersizlerle yapılan müdahaleler genelde olumlu sonuçlar verir. Egzersizler fizyoterapist bakımında yapılmalı ve günlük programlarla evde aile tarafından uygulanmalıdır. Düzenli kontrollerle duruma göre tedavi desteklenir. Fizik tedavi süresince kas gücü ve motor becerilerinin yanı sıra, algılama becerisi de programa dahil edilerek desteklenebilir.

Her çocukta olduğu gibi down sendromlu çocuklarımızda da eğitimin önemi unutulmamalıdır. Down sendromlu bireyler doğru müdahalelerle topluma kazandırılabilir. Tabii ki +1 farkla…